Co to jest astygmatyzm? Objawy i leczenie
Astygmatyzm to jedna z najczęstszych wad wzroku, która dotyczy niemal co trzeciej osoby na świecie. Powoduje nieostre widzenie zarówno z bliska, jak i z daleka. Osoby z astygmatyzmem nie widzą równie ostro linii pionowych i poziomych. Kontury obrazów mogą wydawać się dla astygmatyków nieostre, może wystąpić u nich zaburzenie poczucia przestrzeni. Częstym objawem astygmatyzmu mogą być bóle głowy, mrużenie i tarcie oczu. Astygmatyzm można korygować za pomocą soczewek kontaktowych torycznych lub okularów ze szkłem cylindrycznym.
Co to jest astygmatyzm?
Astygmatyzm, znany również pod nazwą niezborność, to wada powodująca zniekształcenie, rozmycie widzenia. Astygmatyzm powoduje różną siłę załamywania równoległych promieni świetlnych w dwóch różnych płaszczyznach (np. pionowej i poziomej) układu optycznego oka. Wiązka światła, wpadając do oka, zamiast ogniskować się w jednym punkcie, tworzy linię. Nieprawidłowa korekcja astygmatyzmu może prowadzić do poważnych schorzeń w obrębie narządu wzroku, przykrych dolegliwości bólowych oraz znacznego obniżenia komfortu codziennego funkcjonowania. Astygmatyzm występuje niezależnie od wieku i płci.
Wyróżnia się trzy rodzaje astygmatyzmu.
- Astygmatyzm rogówkowy – najczęściej występujący (około 98% przypadków). Tego rodzaju wada polega na nieprawidłowym kształcie rogówki, która zamiast przypominać kształtem fragment kuli jest bardziej zbliżona do powierzchni piłki do rugby.
- Astygmatyzm soczewkowy – rzadziej występujący, związany z nieprawidłowym kształtem soczewki oka.
- Astygmatyzm mieszany – wadliwa budowa soczewki oka współwystępująca ze zniekształceniem rogówki.
Niezborność występuje często wraz z krótkowzrocznością lub dalekowzrocznością i mierzona jest w dioptriach cylindrycznych. Astygmatyzm do 1 dioptrii jest niski, do 2 dioptrii – wysoki, natomiast powyżej 3 dioptrii mówi się już o bardzo wysokim astygmatyzmie.
Warto zaznaczyć, że astygmatyzm do 0,5 dioptrii cylindrycznych – nazywany fizjologicznym – występuje u niemal każdego człowieka.
Objawy astygmatyzmu
W zależności od natężenia wady, astygmatyzm powoduje następujące dolegliwości (przy czym w przypadku bardzo niewielkiej wady są one prawie niedostrzegalne):
- ból głowy, zlokalizowany w części czołowej czaszki,
- tarcie, mrużenie, łzawienie i pieczenie oczu,
- częste mruganie,
- widzenie linii prostych jako krzywe,
- niemożność jednoczesnego, ostrego widzenia linii pionowych i poziomych,
- rozmyte widzenie, widzenie „za mgłą”,
- trudności w orientacji przestrzennej – nieostre, zniekształcone kontury,
- szybkie zmęczenie podczas wykonywania czynności wymagających skupienia wzroku, np. w trakcie pracy przy komputerze lub jazdy samochodem,
- u dzieci – niechęć do nauki,
- nawracające zapalenie spojówek.
W celu potwierdzenia przypuszczeń dotyczących astygmatyzmu konieczna jest wizyta u okulisty. Dokładna diagnoza jest niezbędna w celu właściwego doboru metody leczenia lub korekcji wady.
Przyczyny astygmatyzmu
Ze względu na różnorodność czynników wywołujących niezborność, sprecyzowanie przyczyn tej wady nie jest do końca możliwe. Przypuszcza się, że w przeważającej ilości przypadków astygmatyzm jest dziedziczony. Czasami astygmatyzm może być wywołany przez:
- wady anatomiczne np. stożek rogówki,
- urazy mechaniczne: rany, uszkodzenia i blizny na rogówce lub soczewce oka,
- zwyrodnienia.
Leczenie astygmatyzmu
Korekcja astygmatyzmu pozwala nie tylko poprawić ostrość widzenia, ale również polepsza komfort życia.
Sposoby leczenia i korekcji astygmatyzmu:
- Okulary tradycyjnie stosowane w korekcji niezborności wyposażone w szkła cylindryczne, dobiera się w zależności od nasilenia wady.
- Soczewki kontaktowe – nowoczesne toryczne soczewki kontaktowe pozwalają skorygować praktycznie 99% przypadków astygmatyzmu. Strefa optyczna soczewek torycznych ma różną moc łamiącą w głównych prostopadłych do siebie płaszczyznach i ogniskuje światło w dwóch różnych punktach korygując w ten sposób wadę wzroku wywołaną przez astygmatyzm. W niektórych przypadkach astygmatyzmu np. wywołanych stożkiem rogówki, soczewki toryczne, znane również pod nazwą cylindryczne są jedyną efektywną formą korekcji astygmatyzmu.
- Zabieg laserowy daje możliwość korekcji astygmatyzmu przy pomocy interwencji chirurgicznej. Tego typu operacje (polegające na nacięciu rogówki) przeprowadzane są zazwyczaj u osób, które ukończyły 20. rok życia.